Het komt niet zelden voor, dat een gemeente wel weet, wat ze als
functioneel (eind-) resultaat wil. En in beginsel ook wel een realistisch
(totaal) uitvoeringsbudget heeft. Maar nog niet weet, ‘hoe en wat (dan) precies’. En ook niet weet, wat de concrete financiële
(bestedings-) mogelijkheden ter zake zijn.
Een ‘traditioneel ontwerp- en bouwproces’ met contractvorming op basis
van bijvoorbeeld de UAV 2012 ligt dan (vooralsnog) niet voor de hand.
En een aanpak en uitvraag op basis van een ‘ontwerp- en
uitvoeringsovereenkomst’ volgens bijvoorbeeld de UAV-GC ook niet. Bijvoorbeeld vanwege
het gelimiteerde beschikbare uitvoeringsbudget in relatie tot de mogelijkheid
van ‘kostenvergoeding’ en/of ‘termijnsverlenging’ in de uitvoering. Of omdat de
gemeente geen ervaring heeft om
tijdens de uitvoering te werken met een UAV-GC contract.
Vaak blijkt een gemeente wel bereid en in staat om te gaan samenwerken met een aannemer en daartoe
in beginsel ook ‘ontwerp-verantwoordelijkheid’ kan en wil dragen. En in het
voorkomend geval ook bereid en in staat is om (kwaliteits-) ‘concessies’ te
doen en/of om (financieel) te schuiven met uitvoeringsonderdelen en -‘posten’. In
overleg tussen partijen kunnen alsdan bijvoorbeeld op bepaalde ‘posten’
bezuinigingen of besparingen worden doorgevoerd en kan tussen ‘posten’
geschoven worden teneinde (toch) een voor beide partijen acceptabel en werkbaar
financieel en functioneel resultaat (ontwerp en werk) te bereiken.
Alsdan is het ‘bouwteam’ een mogelijk aangewezen contract- en
samenwerkingsvorm.
Ook zo’n contract- en samenwerkingsvorm stelt natuurlijk ‘eisen’ aan de
gemeente. De gemeente moet namelijk in zo’n geval ook, al dan niet middels
derden, ‘geschikt’ - denk bijvoorbeeld aan: technische kennis, kostendeskundig
(-heid), communicatief vermogen, kunnen samenwerken e.d. - zijn, om met/in een bouwteam
te (kunnen) werken.
Hetzelfde geldt trouwens in gelijke zin voor de aannemer, die daarbij
ook ‘kosten-transparant’ moet kunnen en willen werken.
De kenmerken, voordelen en nadelen van
een bouwteam zijn ‘relatief’. Immers afhankelijk van het specifieke geval en (ook)
concreet nader in het vullen in het individuele concrete geval. Desalniettemin
kunnen op hoofdlijnen als de algemene kenmerken van een bouwteam (-overeenkomst)
worden genoemd:
1. In
het bouwteam zijn de gemeente, de aannemer, en eventueel andere personen/adviseurs
vertegenwoordigd. De deelnemers aan het bouwteam zijn in beginsel gelijkwaardig.
De gemeente stelt het bouwteam samen. Zij sluit ook met iedere deelnemer (een) overeenkomst
(-en).
2. Werken
binnen een bouwteam leidt ertoe, dat de professionele aannemer zijn ervaring en
deskundigheid op het gebied van bouw-uitvoeringsmethoden en bouwkosten kan
inbrengen. Het bouwteam zorgt voor een betere afstemming tussen ontwerp en
uitvoering, waardoor ook de kans op ‘verrassingen’ tijdens de uitvoering wordt
verkleind. Er kan daarbij worden gewerkt met een maximum taakstellend budget waarbinnen het werk moet worden
gerealiseerd en opgeleverd (en zo nodig moet worden onderhouden).
3. Elke
deelnemer in het bouwteam verricht de werkzaamheden die tot zijn taakveld
behoren. Elke deelnemer in een bouwteam is in beginsel verantwoordelijk voor
zijn eigen bijdrage. De verwevenheid van de (ontwerp-) werkzaamheden kan echter
(wel) betekenen, dat voor de diverse bijdragen een gezamenlijke
verantwoordelijkheid (en aansprakelijkheid) ontstaat.
4. Deelname
aan het bouwteam garandeert de aannemer (vooralsnog) niet, dat hij het werk ook
uiteindelijk / daadwerkelijk mag uitvoeren. Wel is hij gerechtigd om als
eerste, en vooralsnog als enige, een (prijs-) aanbieding te doen voor de
uitvoering van bijvoorbeeld het in het bouwteam tot stand gekomen Definitief
Ontwerp (DO) of bestek. Dit gebeurt op basis van een open begroting, waarin de
opbouw van de prijs door middel van de verschillende kostenposten voor de gemeente
zichtbaar wordt. Als de bespreking van de open begroting en het overleg over de
prijs in redelijkheid niet tot overeenstemming leiden, is de gemeente in
beginsel vrij om (een) derde (n) ter zake uit te nodigen een (prijs-) aanbieding
te doen.
Het bouwteam biedt verder (dus) ook de mogelijkheid om vóór
gunning van de aannemingsovereenkomst (uitvoeringsovereenkomst) de mogelijke
risico’s van het werk (en de opdracht) en de beheersing daarvan met de aannemer
te bespreken en een en ander tussen partijen vast te leggen. Doorgaans moet een
en ander (kunnen) leiden tot een vermindering van aanspraken door de aannemer
op ‘meerwerk’, ‘kostenvergoeding’ en/of ‘bijbetaling’ door de gemeente. Of ter
zake ‘termijnsverlenging’ tijdens de uitvoering van het werk. Door alle
relevante aspecten en risico’s van de uitvoeringsopdracht en de gevolgen en
kosten van een en ander voorafgaand aan de uitvoering goed met de aannemer te
bespreken kan verder mogelijk ook bespaard worden op andere uitvoeringskosten, denk
bijvoorbeeld aan directie- en toezichtkosten, van de gemeente.
De gedachte van het bouwteam is aldus, dat bezien vanuit overeenkomsten
wordt uitgegaan van twee (2) fasen:
Fase 1: Waarin een ‘Bouwteamovereenkomst’
tussen de gemeente en een aannemer wordt aangegaan en uitgevoerd.
Fase 2: Waarin een ‘aannemingsovereenkomst’
tussen de gemeente en de aannemer is aangegaan en de aannemer de realisatie (uitvoering)
van het werk tegen betaling door de gemeente realiseert (uitvoert) en oplevert.
De aanbestedingsrechtelijke, rechtmatige, gedachte is, dat de ‘Bouwteamovereenkomst’
(Fase 1) wordt aanbesteed volgens het verplichte ‘aanbestedingsrechtelijke
regime’ van de ‘aannemingsovereenkomst’ (Fase 2) die een overheidsopdracht is.
Betreft Fase 2 bijvoorbeeld een werk geraamd onder de € 1.500.000,-- ex BTW,
dan is het in Nederland gebruikelijk en toegestaan om, met inachtneming van de
relevante aanbestedingsregels, een meervoudig onderhandse procedure te
doorlopen. Betreft Fase 2 bijvoorbeeld een werk geraamd op € 6.000.000,-- ex
BTW, dan zal voor Fase 1 (Bouwteamfase), met inachtneming van de (dan)
relevante aanbestedingsregels, een Europese openbare aanbestedingsprocedure
moeten worden gevolgd.
In Fase 2 wordt alsdan weliswaar pas concreet ‘aangekocht’ (c.q.
opdracht gegeven tot uitvoering van het werk) door de gemeente, maar
aanbestedingsrechtelijk is er geen ‘probleem’ (meer), want het nuttig effect
c.q. de doelstelling (-en) van de (Europese en nationale) aanbestedingsregels
is voldoende gerealiseerd en geborgd door de concrete toepassing van het
‘aanbestedingsrechtelijke regime’ van de ‘aannemingsovereenkomst’ (Fase 2) in
de aanbestedingsprocedure betreffende de ‘Bouwteamovereenkomst’ (Fase 1).
Daarbij kan in beginsel (slechts) op kwaliteit gegund worden, en hoeft (dus)
niet per se op prijs te worden geconcurreerd en gegund. Richtlijn 2014/24/EU
vermeldt in artikel 67 lid 2: “[…] Het
kostenelement kan ook de vorm aannemen van een vaste prijs of vaste kosten op
basis waarvan de ondernemers zullen concurreren op kwaliteitscriteria alleen.
[…]” En het vastgestelde (maximum) taakstellend budget in het bouwteam kan (immers)
ter zake als de ‘vaste prijs’ voornoemd
worden aangemerkt.
Inschrijvers krijgen zodoende in het voorkomend geval een eerlijke kans
in daadwerkelijke en onvervalste mededinging op gunning van ‘de (uiteindelijke)
opdracht’ (eerst uitvoering Fase 1, en mogelijk daarna uitvoering Fase 2). Een
afzonderlijke aanbestedingsprocedure voor Fase 2 is dan dus niet (meer) nodig.
Hetgeen overigens ook de feitelijke strekking is van Overweging 49
(inzake het innovatiepartnerschap) van Richtlijn 2014/24/EU:
[-] Deze specifieke procedure moet aanbestedende
diensten in staat stellen een innovatiepartnerschap op lange termijn aan te
gaan voor de ontwikkeling en vervolgens de aankoop van nieuwe, innovatieve
producten, diensten of werken, zonder dat een afzonderlijke
aanbestedingsprocedure voor de aankoop nodig is, mits deze innovatieve producten
of diensten of innovatieve werken geleverd kunnen worden op een afgesproken
kwaliteits- en kostenniveau. [-]
Het is aldus wel zaak om tijdens de uitvoering van Fase 1 (wel) binnen
de (gestelde) ‘kaders’ van de (Europese of nationale) aanbestedingsprocedure te
blijven. Een goede voorbereiding van een en ander kan en zal hiertoe (natuurlijk)
bijdragen.
Een strakke, gestructureerde en georganiseerde aanpak en uitvoering van
Fase 1 ook. Hetgeen (natuurlijk) ook zal bijdragen aan een voorspoedige
uitvoering en oplevering van het werk.
(Deels) Aanverwant:
